Het eerste kohier van de tiende penning van Delft (1543)

Title translated:

The first notebook of the tenth-penny tax of Delft

This book contains a complete transcription of the notebook. However, it has interesting contextual material that makes it Secondary literature.

Publisher's description

In 1543 en in een aantal volgende jaren hieven de Staten van Holland een belasting van 10% op de huurwaarde van onroerende goederen, de Tiende Penning. Voor de meeste steden zijn de kohieren die voor deze belasting werden opgemaakt, bewaard gebleven. Voor het eerst wordt nu een kohier van één van de zes 'hoofdsteden' van het laat-middeleeuwse Holland uitgegeven, namelijk dat van Delft uit het jaar 1543. Juist dit kohier is interessant, omdat in 1543 de wederopbouw in volle gang was na de brand die zeven jaar eerder een groot deel van de stad in de as had gelegd. Voor de nog niet herbouwde terreinen geeft het kohier de huurwaarde van vóór de brand, zodat dit kohier een ongewone historische diepte heeft. Bij het opmaken van het kohier trokken beambten elk van van de zestien kwartieren van de stad door en tekenden straat voor straat en huis voor huis of perceel voor perceel de huurwaarde aan, onder vermelding van de naam van de bewoner of gebruiker en van andere bijzonderheden, vaak in verband met de bijzondere bestemming van het pand of het beroep van de gebruiker. Het kohier biedt dus een schat aan gegevens over de gebouwde stad, over de identiteit van zijn bewoners en over aspecten van het sociale en economische leven in Delft. Die gegevens worden in deze editie op verschillende manieren toegankelijk gemaakt. De topografische details worden ontsloten doordat kaartjes van de zestien kwartieren aan de tekst worden toegevoegd. De geneaologische en sociaal-economisch interessante gegevens worden verwerkt in uitgebreide indices. De inleiding op de teksteditie gaat in op de aard van het kohier als historische bron en op de bijzondere wijze waarop de heffing van de Tiende Penning in Delft in 1543 zijn beslag kreeg.

A review by Andrew Pettegree in The Sixteenth Century Journal, Vol. 34, No. 1 (Spring, 2003), pp. 290-291:

Collection of the tax required a complete survey of property in the town, so that houses not rented out could be allocated a nominal value: a considerable administrative effort but one exceptionally valuable to future historians. As a systematic survey of urban property and census of propertied inhabitants the value of these records has long been recognized by social historians and genealogists: indeed it is because these records are so interesting to family his torians (particularly in an age before the survival of systematic records of births, marriages, and deaths) that so many have already been published, many in the genealogical periodical, Ons Voorgeslacht. The document edited here is of particular interest for two reasons: it repre sents a census of one of the six great towns of Holland, and is the first census of property in Delft after the great fire of 1536, which destroyed a full one third of the city.

Verhoeven here presents a clear and accessible version of the document, arranged (as was the original document) by street and quarter. A useful introduction sketches the back ground to the tax, and describes the process of collection in some detail. The local tax was collected with great efficiency; although there were the usual exemptions (and the poorest dwellings were not taxed), in other respects this is a full and valuable survey of wealth, topog raphy and occupational structure of a city that seems to have made a remarkably rapid recov ery from the catastrophe of the great conflagration.